سفر امام هشتم به خراسان و شان فلسفی و حکمت رضوی که ایشان تحقق بخشید
عبادت به فراوانی نماز و روزه نیست، بلکه عبادت تفکر در امر خدای والاست
آیت الله جوادی آملی در سخنانی در کتاب فلسفۀ الهی از منظر امام رضا(ع) می گوید:
عبادت دارای مراتبی است که بالاترین مرتبه آن تفکر در مبدأ حقایق اشیا و علت پدیدآورنده و مدبّر آنهاست. چنان که حضرت رضا(ع) می فرماید: لیس العبادهٔ کثرهٔ الصلاهٔ و الصوم، إنّما العبادهٔ التفکّر فی أمر الله عزّ وجلّ؛ عبادت به فراوانی نماز و روزه نیست، بلکه عبادت تفکر در امر خدای والاست. زیرا تفکر درباره معبود قهراً عبادت عملی را به همراه می آورد؛ ولی این علم و آن عملی که به دنبال آن می آید، در یک درجه ارزش نیستند. زیرا علم اصل است و عمل فرع آن؛ علم درخت طوبی است و عبادت بدنی، میوه آن. چنان که حضرت رضا(ع) می فرماید: إنما العلم حیاهٔالقلوب من الجهل و ضیاء الأبصار من الظلمهٔ و… علم قلبها را از جهل بیرون می سازد و به آنها حیات می بخشد و دیدگان را از تاریکی بیرون می آورد و به آنها نور می دمد.
در این مقاله نگارنده نظریات مختلفی را که راجع به چیستی تمدن وجود دارد , از ویل دورانت و لینتون گرفته تا تایلر و توین بی , نقل کرده و آنگاه به نقد و بیان نقاط ضعف آنها می پردازد و سپس می کوشد با استفاده از آیات ۸۲ و ۸۳ سوره غافر تعریف تازه ای از تمدن به دست دهد
جا دارد در ابتدا به این نکته اذعان کرد که هر چند ، چند سالی است که سخنان زیادی در خصوص احیای تمدن ایرانی – اسلامی و ضرورت ایجاد یک تمدن جدید در برابر تمدن غرب از گوشه و کنار و گاه از متن به گوش می رسد.اما متاسفانه هیچ کدام از کسانی که چنین دعوی را مطرح می نمایند ، بر آن نیامده اند که منظور خود از تمدن را به دقت تعریف و تبیین کنند ؛ در واقع این کلمه نیز به سرنوشت بسیاری از کلمات و اصطلاحات زیبا و پر کاربرد همچون عدالت ، علم اسلامی ،و… دچار شده است که قائلین آن منظور خود را درست بیان نمی کنند. و اگر هم گاهی به تعریف آنها بپردازند همواره منظور خود را به گونه ای مبهم و بسیار کلی بیان می کنند به گونه ای که نه می توان از آن سخنان استفاده نظری یا عملی کرد و نه می توان بر آن خرده گرفت و آن راکنار زد.
ما در این مقاله سر آن داریم که تعریفی جدید از تمدن ارائه داده و بر اساس آن به تامل در راه های موجود برای ایجاد و حفظ یک تمدن نوین ایرانی و اسلامی که ما آن را “تمدن اشراق” نیز می نامیم بپردازیم .
برای این کار ابتدا تعاریف متعددی که دانشمندان خارجی و ایرانی از تمدن ارائه دادند را نقل کرده و سپس به نقد آنان می پردازیم و در فرجام نظر خاص خود را ارائه می دهیم ، و بر اساس آن ساحت های یک تمدن را مشخص نموده و راههای ماندگاری یک تمدن و رازهای انحطاط آن را وا می نماییم .
شهوت به معناى، اشتها، خواستن، ميل، ميل به غذا و ميل به شهوت جنسى آمده است. خواسته و ميلى كه خداوند بزرگ از باب مصلحت در وجود انسان قرار داده در صورتى كه با تعاليم وحى و قواعد تربيتى انبيا و ائمه طاهرين و حكما و عرفا كنترل نشود و در اين عرصه گاه، رياضت شرعيّه براى خرج شدن ميل در امور مثبته تحمّل نگردد، سر به تجاوز، افراط و اصرار نسبت به تمام امور مادى از قبيل مال، مقام، شهرت و شهوت جنسى زده و به تعبير قرآن تبديل به هواى نفس مى گردد.طوفان هوا، انسان را در مال مبدّل به قارون و در مقام تبديل به فرعون و هيتلر و در شهوت جنسى تبديل به حيوان درنده و خطرناكى مى كند كه حتى به محارم خود هم رحم نخواهد كرد و در برنامه شكم مبدّل به غاصب، دزد، محتكر، ثروت اندوز، مشروب خوار و حرام خوار خواهد نمود.
**********************
